T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

Denizli’de Tütün Üretimi

Yayın Tarihi : 17.10.2022

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2021 yılı Bitkisel Üretim İstatistiklerine göre Türkiye tütün üretiminde Denizli ikinci, Ege Bölgesi üretiminde birinci durumdadır. Türkiye'de üretilen 71.497 ton tütünün 12.013 tonu Denizli'de üretilmiştir. 2021 yılında en fazla tütün üretimi yapılan il 17.910 ton ile Adıyaman olurken, üçüncü 11.266 ton ile Manisa olmuştur.

 Önceki yıllarda tütün üretimine alternatif olarak kekik, lavanta ve adaçayı gibi ıtri ve tıbbi bitkiler ile son yıllarda çerezlik ve yağlık ayçiçeğinin tütün üretim alanlarına girmesiyle her geçen yıl tütün üretici sayısı ve üretim alanlarında azalmalar olmaktadır. Bilinen ikiyüz yıllık bir üretimi olan tütünün İlin sosyal, kültürel ve ekonomik yaşantısına katkıları büyük olmuştur. Denizli tütün üretimi bakımından elverişli toprak ve iklim özelliklerine sahiptir. 2022 üretim sezonunda Acıpayam, Bekilli, Beyağaç, Buldan, Çameli, Çivril, Güney, Kale, Tavas, Bozkurt, Pamukkale ve Serinhisar olmak üzere 12 ilçede tütün üretilmiştir. En az üretim Bozkurt, Pamukkale ve Serinhisar İlçelerindedir. Tavas, Kale, Acıpayam ve Beyağaç İlçelerinde Denizli tütün üretiminin yaklaşık %82'si yapılmaktadır.

Tütün, 4733 sayılı Tütün Kanununa göre 2002 yılından bu yana yazılı sözleşme esasına göre üretilmektedir. 2022 yılında Denizli'de Tarım ve Orman Bakanlığımız Tütün ve Alkol Daire Başkanlığından (TADB) "Tütün Ticareti Yetki Belgesi" olan 8 tütün şirketi sözleşme yapmıştır. Tütün şirketleri üretim döneminde üreticilere avans ödemesi yapmakta ve üretimlerini takip etmektedir. Sözleşmelerin fiyat ve özel şartlar bölümü şirketler tarafından belirlenmektedir. 7 kalite değeri üzerinden yapılan sözleşmelerde, 1. kalite fiyatı kilogramı 55,00 TL olarak yer almaktadır.

İlimizde tütün üretimi fidelik yerlerinin hazırlanması ile Şubat, Mart aylarında başlamakta, tütün tohumları fideliğe ekildikten yaklaşık 60 gün sonra fideler dikim büyüklüğüne ulaşmakta, Nisan-Mayıs aylarında tütün dikimleri gerçekleşmektedir. Dikimden 45-50 gün sonra kırımlara başlanmakta, kırımları yapılan tütünler tütün kurutma seralarında kurutulmakta ve böylece üretim sezonu tamamlanmaktadır. Tütünün tarla devresi 3,5-4,5 ay devam etmektedir. Köy çeşidi tütün tohumlarının yanında Bakanlığımız üretimi sertifikalı Akhisar 97, İzmir Özbaş, Sarıbağlar 407 ile tütün şirketlerinin dağıttığı sertifikalı Birlik 124 ve Birlik 128 gibi İzmir menşe tütün tohumu çeşitleriyle üretim yapılmaktadır.

 Bölgemizde kış yağışları yeterli olmuş, ancak ilkbahar aylarının yağışsız geçmesi, tütün dikimlerinde daha fazla can suyu kullanılmasına neden olmuştur. Nisan ayının ilk haftasında başlayan tütün dikim işleri, 15 Haziran'da tamamlamıştır. Tütün dikim makineleri ile yapılan dikimlerde, günde 6-7 dekar tütün dikilebilmektedir. Haziran ayı yağışları, çapa döneminde olan tütünlerin büyüme ve gelişmesine olumlu etki yapmış, verim yönüyle kuraklık etkisini hafifletmiştir. Erken dikilen tütünlerin kırım işleri Ağustos ayında, vaktinde ve geç dikilen tütünlerin kırım ve kurutma işleri Eylül ayında tamamlanmıştır. Üretim dönemi içinde tütün alanları İl/İlçe teknik personellerimizle gezilerek incelenmiş, gerekli bilgilendirme ve uyarılar yapılmıştır. Ayrıca önem arz eden konular, üreticilerimizin cep telefonlarına kısa mesaj olarak bildirilmiştir. Eğitim çalışmalarımız yıl boyu devam etmektedir.

 Denizli'de tütün üreticileri ortalama 23,5 dekar alanda tütün üretimi yapmakta ve emek yoğun olarak çalışılmaktadır. En çok kırım ve dizme döneminde işçiliğe ihtiyaç duyulmaktadır.

Genellikle üretimin her aşaması aile emeği ile karşılanmakta, ihtiyaç durumunda ya yevmiyeci çalıştırılmakta ya da üreticilerin karşılıklı yardımlaşması ile kırım işleri sürdürülmektedir. Son yıllarda üretim maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla tütünlerin dizilmesi yerine filede ve elekte kurutma yöntemleri yaygınlaşmıştır. Bölgemizde tütünlerin yaklaşık %85'lik kısmı elekte kurutulmaktadır. Bu yöntemle, ipe dizme ve kargıda kurutmaya göre kırım işçiliği maliyeti düşmektedir.

Kurutulup, istife kaldırılmış tütünler Ekim ayında tasnif ve tavlama yapılarak kutulanmaktadır. Kasım-Aralık aylarında kalite ve rekolte tespiti yapacak tütün şirketlerinin, Ocak-Şubat aylarında alım ve ödeme işlemlerini tamamlayacağı beklenmektedir. Bir önceki yılın Şubat ayında başlayan üretim süreci, bir sonraki Şubat ayında ancak tamamlanabilmektedir.

İlimizde üretilen İzmir menşe yaprak tütünler şark tipi (oryantal) tütün sınıfındadır. Bu tütünler aromatik ve kalite özellikleri yüksek tütün grubundadır. Ege Bölgesinde üretilen tütünlerin bir kısmı Ülkemizdeki sigara sanayisinde kullanılmakta, geriye kalan kısmı ise ihraç edilmektedir.

İlimizin gayrisafi üretim değerlerine göre tütün 4. sırada yer almakta İl ekonomisine 2022 yılında 770 milyon TL gelir sağlayacağı tahmin edilmektedir.